Łódzkie Murale - Trend Meeting. Feel Free.

Trend Meeting. Feel Free.

W ramach Łódź Design Festival w dniu 17 października 2015 roku odbyło się spotkanie pn. "Trend Meeting. Feel Free. Wyniki badań nad wolnością pod patronatem "Księgi trendów"", którego głównym tematem był raport "Polskie Wnętrze. Trendy nowoczesności" opracowany na zlecenie Wydawnictwa meble.pl, wydawcy "Księgi trendów", przez Uniwersytet Łódzki.

Raport został zaprezentowany przez jego autorki z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego - panie dr Katarzynę Orszulak-Dudkowską oraz dr Aleksandrę Krupę-Ławrynowicz. Opracowanie ukazuje wygląd współczesnego polskiego wnętrza mieszkalnego, preferencje zakupowe badanych oraz najczęściej wybierane typy i kolory mebli (wraz z uzasadnieniami). Sednem prezentacji badań było wskazanie, jak w przeciętnym polskim domu odnajdują się w nowoczesne trendy meblarskie, a szczególnie personalizacja mebli. Zastosowana unikalna metoda badawcza – design antropology – jednoznacznie wskazała, iż generalnie personifikacja mebli rozumiana jest jako zamawianie szafek do kuchni "pod wymiar", czyli na indywidualne zamówienie.

Skoro konkluzją raportu na temat wolności w wyborze mebli okazała się być konieczność dopasowania się do nietypowego kształtu kuchni, to wprost wypada przedstawić powód, dla którego zostałem zaproszony na tą debatę. Mianowicie, miałem powiedzieć kilka słów na temat:
wolność w projektowaniu murali czasów PRL

Na pierwszy rzut oka, słowa "wolność" i "reklama socjalistyczna" znajdują się w księgach stojących w najbardziej oddalonych od siebie skrzydłach ogromnej biblioteki. Oprócz reżimu polityczno-społecznego, którego wolnym nie sposób było nazwać, twórca reklamy malowanej na ścianach budynków był ograniczony przez liczne komisje merytoryczno-artystyczne, wymagania inwestora oraz samą specyfikę pracy na rusztowaniu. Wolna wola twórcy była zatem tłumiona przez wymagania komisji, złożonej z nieco starszych kolegów po fachu, mających swoje gusta, ale faktycznie niedopuszczającej do realizacji skrajnych gniotów. Przykładowo, zwykle odrzucano projekty oparte kontraście kolorów niebieskiego i żółtego (niebieski zastępowano później brązami i projekt był akceptowany). Zamawiający natomiast chciał, aby na reklamie znalazły konkretne informacje, bez oglądania się na to, czy zbyt wielka ilość tekstu nie zaburzy kompozycji. Sami twórcy nie mogli również zbytnio przesadzać z zaawansowaniem projektu, aby podczas realizacji nie stanąć przez zadaniem nie do wykonania.

Jednakowoż nie zapominajmy, że reklama socjalistyczna miała jedynie rzetelnie informować i nie wzbudzać w odbiorcy zbytniego konsumpcjonizmu, poza tym dopuszczała wszelkie środki i techniki stosowane na Zachodzie! Co więcej, sami twórcy dosyć szybko zorientowali się, że realizowanie wielkoformatowych malowideł reklamowych daje im możliwość przemycenia na ulice swojej sztuki i pewnych bieżących nurtów w sztuce. Jest to cecha charakterystyczna dla murali III generacji, gdzie funkcja informacyjna została zepchnięta na margines (dosłownie i w przenośni), a miasto stało się wielką galerią. Przerost formy nad treścią (stwierdzenie bez cienia sarkazmu) szczególnie nasilił się już w latach 80. w warunkach kryzysu, kiedy to nie malowano już reklam drażniących odbiorcę widokiem towarów i tak nieosiągalnych na rynku. Tu już można mówić o pewnej wolności twórców reklam na ścianach w czsach PRL-u.

Gośćmi debaty byli również Wojciech Wojtysiak, prezes kina Bodo oraz Spółdzielni Socjalnej Odblask (Kino Bodo jest doskonałym przykładem zastosowania mebli spersonalizowanych) oraz Wioletta Kazimierska-Jerzyk, przedstawicielka Fundacji Urban Forms (zaprezentowała obszerne wydawnictwo omawiające badania na temat postrzegania współczesnych murali). Te dwa ciekawe zagadnienia to sprawy na osobne konferencje.

Tymczasem chciałbym podziękować pani Dianie Nachiło (Wydawnictwo meble.pl– wydawca "Księgi Trendów") za zaproszenie na debatę i możliwość zaprezentowania nieco zakurzonego, ale wciąż ciekawego tematu murali czasów PRL-u.